جراحی فک یا در اصطلاح علمی جراحی ارتوگناتیک روشی است که بی‌نظمی‌های استخوان فک را اصلاح می‌کند و با تنظیم مجدد فک و دندان‌ها نحوه عملکرد آن‌ها را بهبود می‌بخشد. با انجام این اصلاحات همچنین می‌توانید ظاهر صورت خود را نیز بهتر کنید.
چنانچه از مشکلات فک رنج می‌برید که تنها با ارتودنسی قابل حل نیست، از جراحی ارتوگناتیک می‌توان به عنوان یک گزینه اصلاحی استفاده کرد. در اکثر موارد، لازم است که از بریس‌های ارتودنسی نیز قبل از جراحی و در دوران نقاهت پس از جراحی تا زمان بهبودی استفاده کنید.
بهترین زمان برای انجام جراحی ارتوگناتیک پس از توقف رشد است، یعنی برای زنان در سن 14 تا 16 سالگی و برای مردان در سن 17 تا 21 سالگی.
به چه بیمارانی جراحی فک توصیه می‌شود؟
به طور کلی، از جراحی اصلاحی فک ممکن است برای کمک به موارد زیر استفاده شود.
- تسهیل جویدن و گاز گرفتن و به طور کلی بهبود بخشیدن جویدن
- برطرف کردن مشکلات مربوط به بلع و گفتار
- به حداقل رساندن سایش بیش از حد و شکستگی دندان‌ها
- اصلاح مشکلات مربوط به بسته شدن فک، مثل زمانی که دندان‌های آسیاب با هم تماس پیدا می‌کنند اما دندان‌های جلویی بالا و پایین با هم فاصله دارند (اپن بایت)
- اصلاح عدم تقارن صحیح صورت، مثل کوچک بودن چانه، آندر بایت، اور بایت و کراس بایت
- بهبود توانایی لب‌ها برای آنکه به راحتی به طور کامل بسته شوند
- تسکین دردهایی که از اختلال مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) و سایر مشکلات فک نشأت می‌گیرند
- ترمیم آسیب‌های صورت یا نقص‌های مادرزادی
- تسکین دادن آپنه انسدادی خواب
این شیوه جراحی به کسانی توصیه می‌شود که از ناهنجاری‌های اسکلتی رنج می‌برند. چنین ناهنجاری‌هایی ممکن است فک، صورت و دهان را تحت تأثیر قرار دهند. یکی دیگر از کاربردهای جراحی فک زمانی است که بیمار درد شدیدی دارد. از جمله این موارد می‌توان به اختلال مفصل گیجگاهی فک اشاره کرد؛ این مفصل به فک اجازه می‌دهد که حرکت کند. در موارد دیگری نیز ممکن است به شما توصیه شود که تحت جراحی اصلاحی فک قرار بگیرید، مثلاً ساییدگی شدید دندان‌ها، میگرن یا مشکل در خوردن و بلعیدن.
همچنین باید اشاره کرد که از این شیوه جراحی معمولاً در موارد شدید استفاده می‌شود و هدف از انجام آن، بهبود کیفیت حرکت، تسکین درد و بهبود عملکردهای دیگر مثل گاز گرفتن و جویدن است.
جراحی ارتوگناتیک چه ریسک‌هایی دارد؟
جراحی ارتوگناتیک چنانچه توسط یک جراح مجرب فک و صورت انجام شود، ریسک خاصی بیمار را تهدید نمی‌کند. در اینجا معمولاً از یک متخصص ارتودنسی نیز کمک گرفته می‌شود. با این حال، لازم به ذکر است که این نوع جراحی نیز مانند هر نوع عمل دیگری می‌تواند با ریسک‌هایی همراه باشد که عبارتند از:
- از دست دادن خون
- عفونت
- آسیب عصبی
- شکستگی فک
- بازگشت فک به حالت اولیه
- مشکلات مربوط به بایت فیت و درد در ناحیه مفاصل فک
- نیاز به جراحی متعاقب
- نیاز به انجام ریشه درمانی برای بعضی از دندان‌ها
- از دست دادن بخشی از فک
همچنین، پس از انجام جراحی ممکن است علائم زیر را تجربه کنید.
- درد و تورم
- مشکلات مربوط به غذا خوردن که با استفاده کردن از مکمل‌های غذایی قابل رفع است یا می‌توانید از متخصص تغذیه کمک بگیرید
- ممکن است کمی طول بکشد تا به ظاهر جدید صورت خودتان عادت کنید
چگونه برای جراحی فک آماده شویم؟
در اکثر موارد، متخصص ارتودنسی بریس‌هایی را قبل از انجام جراحی اصلاحی فک بر روی دندان‌ها قرار می‌دهد. این کار معمولاً 12 تا 18 ماه قبل از جراحی انجام می‌شود تا دندان‌های بیمار تراز شوند و بیمار آماده شود که تحت جراحی فک قرار گیرد.
برای تهیه برنامه درمانی شما، متخصص ارتودنسی و جراح فک و صورت با همدیگر همکاری می‌کنند. عکس‌برداری با اشعه ایکس و مدل‌سازی دندان‌هایتان بخشی از برنامه‌ریزی برای انجام جراحی ارتوگناتیک است. تفاوت در نحوه قرار گرفتن دندان‌ها بر روی همدیگر گاهی اوقات مستلزم تغییر شکل دندان‌ها، پوشاندن دندان‌ها با استفاده از روکش یا هر دو است تا جراحی اصلاحی فک را کامل کند.
از شیوه‌های مختلفی ممکن است برای کمک به حرکت دندان‌ها و در نتیجه، کاهش زمان استفاده از بریس‌های دندان استفاده شود، مثل سی تی اسکن سه بعدی، برنامه‌ریزی درمان با کمک رایانه و دستگاه‌های انکوریج ارتودنسی موقت. باید اشاره کنیم که این دسته اقدامات در بعضی موارد نیاز به انجام جراحی ارتوگناتیک را به طور کامل از بین می‌برد.
جراح، برخی اوقات از برنامه‌ریزی مجازی جراحی یا به اختصار VSP به عنوان راهنما استفاده می‌کند تا بتواند به بهترین وجه ممکن موقعیت فک بیمار را در طول عمل اصلاح کند و مطلوب‌ترین نتیجه حاصل شود.
چه کسانی به جراحی ارتوگناتیک نیاز دارند؟
شکل صورت و موقعیت نسبی فک فرد که به آن هارمونی صورت گفته می‌شود، نقش حیاتی در عملکردهای روزمره زندگی ایفا می‌کند. این به شخص کمک می‌کند که راحت نفس بکشد، غذا بخورد، صحبت کند و غذا را قورت دهد. هارمونی صورت همچنین به فک اجازه می‌دهد که نقش پشتیبان را برای دندان‌ها ایفا کند و با بقیه عضلات صورت و مفاصل فک به صورت یکپارچه کار کند.
برای کاهش مشکلات عملکردی مختلف دندان‌ها و ناهنجاری‌های صورت و دندان از جراحی ارتوگناتیک کمک گرفته می‌شود. این نوع جراحی همچنین زیبایی ظاهری هم دندان‌ها و هم فک را به میزان قابل توجهی بهبود می‌بخشد.
چگونه می‌توان به ریکاوی سریع‌تر پس از جراحی کمک کرد؟
بهبود زخم‌ها و ریکاوری شما پس از انجام جراحی فک نیازمند دریافت انرژی اضافی و تغذیه مناسب است. توانایی جویدن فرد پس از جراحی کمتر خواهد شد و غذا خوردن می‌تواند ناراحت‌کننده باشد. همچنین، توانایی شخص برای باز کردن فک به خاطر تورم پس از عمل محدود خواهد شد. با وجود این، با رعایت نکات زیر می‌توانید به ریکاوری سریع‌تر پس از جراحی کمک کنید.
- داروهای مسکن خود را طبق تجویز پزشک استفاده کنید.
- حتماً استراحت کافی داشته باشید.
- چنانچه مشکلی داشتید، سریعاً پزشک خود را در جریان قرار دهید.
- از رژیم غذایی حاوی پروتئین و کالری بالا استفاده کنید.
- روزانه سه بار دهان خود را با دهان‌شویه یا آب نمک گرم پس از غذا بشویید.
کلام آخر
از جراحی ارتوگناتیک معمولاً برای اصلاح تراز فک پایین، بالا و یا هر دو استفاده می‌شود. این جراحی نوعی عمل زیبایی نیز به شمار می‌رود. جراحی ارتوگناتیک انواع مختلفی دارد و جراح (معمولاً همراه با متخصص ارتودنسی) بهترین شیوه جراحی را جلوی پای شما خواهد گذاشت. برای کسب اطلاعات بیشتر یا دریافت راهنمایی و مشاوره می‌توانید به وبسایت دکتر محمدرضا شیروانی، فوق تخصص جراحی زیبایی با یک دهه سابقه فعالیت و بیش از 7,000 عمل موفق، مراجعه کنید.
